Cây Trinh nữ hoàng cung có xuất xứ từ Ấn Độ và hiện được trồng rộng rãi ở nhiều nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia, Philippin, Campuchia, Lào. Ở Việt Nam, cây được trồng chủ yếu ở các tỉnh từ Quảng Nam – Đà Nẵng trở vào và sau đó được trồng ở các tỉnh phía Bắc.
Thông tin khoa học
1. Mô tả
- Cây cỏ lớn, có thân hành to, hình cầu hoặc hình trứng thuôn, phủ bởi những vảy màu trắng.
- Lá mọc thẳng từ thân hành, dài đến 50cm, rộng 7-10cm, mép nguyên, gốc phẳng có bẹ, đầu nhọn hoặc tù, gân song song.
- Cụm hoa mọc thành tán trên một cán dẹt, lá bắc rộng hình thìa dài 7cm, màu lục, đầu nhọn, hoa màu trắng pha hồng, dài 10-15cm; bao hoa gồm 6 phiến bằng nhau, hàn liền 1/3 thành ống hẹp, khi nở đầu phiến quặn lại; nhị 6, bầu hạ.
- Quả gần hình cầu (ít gặp)
- Mùa hoa quả: tháng 8 – 9
2. Công dụng
- Trinh nữ hoàng cung được dùng trong phạm vi dân gian để chữa ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư tuyến tiền liệt.
- Ở các tỉnh phía Nam, trinh nữ hoàng cung được dùng phổ biến chữa bệnh đường tiết niệu.
- Dùng ngoài, lá và thân hành giã nát, hơ nóng dùng xoa bóp làm sung huyết da chưa tê thấp, đau nhức.
- Ở Ấn Độ, nhân dân dùng thân hành cây trinh nữ hoàng cung xào nóng, giã đắp trị thấp khớp, và cũng dùng đắp trị mụn nhọt và áp xe để gây mưng mủ. Dịch ép lá là thuốc nhỏ tai chữa đau.
Xem thêm: Nghiên cứu hoạt tính kháng khuẩn của các chủng xạ khuẩn nội sinh trong cây Trinh nữ hoàng cung
Cách trồng trinh nữ hoàng cung
1. Thời vụ
Thời vụ trồng từ tháng 2 – 3
2. Đất trồng
- Chọn đất thịt nhẹ, cát pha, phù sa thoát nước và đủ ánh sáng.
- Làm đất bằng cách cày sâu, phơi ải đất trước khi trồng, làm đất nhỏ, nhặt sạch cỏ, lên luống rộng 1,2m, cao 20cm, rãnh rộng 30cm.
3. Phân bón
- Bón lót 15 – 20 tấn phân chuồng hoai mục/ha, bón theo hốc. 300 – 400 kg lân super, 150-170 kg Kali Sunphat.
- Bón thúc sau mỗi lần thu lá, tưới nước phân pha 3 – 4kg đạm Urê/sào (540-600kg/ha/năm).
Hàng năm bổ sung 10-15 tấn phân chuồng và lượng phân vô cơ như trên sau lần thu cuối cùng trước mùa đông.
4. Cách trồng
Lượng cây giống trồng từ 1.200 – 1.500 cây/sào (30.000-50.000cây/ha).
- Cắt hết rễ (sát dễ củ nhưng không làm tổn thương đế củ), cắt bỏ lá (có thể giữ 1-2 lá búp) lấp đất kín phủ, khoảng cách trồng 50 – 50cm hoặc 40-50cm, nếu là cây con trong bầu thì chỉ xé bỏ bầu, tỉa bớt lá và trồng vừa ngập bầu. Sau khi trồng tưới nước đủ ẩm, làm cỏ thường xuyên, không để ngập úng.
5. Phòng trừ sâu bệnh
Sâu hại cây Trinh nữ hoàng cung chủ yếu là sâu khoang phá hại toàn thân, phòng trừ bằng thuốc Antaphoss 100 EC hoặc Shec Sài gòn phun mọi thời kỳ đều có hiệu quả và phải phun trước khi thu hoạch ít nhất 10 ngày hoặc dùng thuốc sâu sinh học Socobi, aremec, tạp kỳ… phun trước khi thu hoạch từ 3 – 4 ngày.
Tuy nhiên, cây Trinh nữ hoàng cung là cây trồng lấy lá, do đó trong quá trình phòng trừ sâu hại không nên sử dụng các loại thuốc hóa học thay bằng cách vệ sinh đồng ruộng, cắt bỏ lá già úa, sâu bệnh, kết hợp với biện pháp trồng, chăm sóc, thu hoạch đúng kỹ thuật cũng hạn chế được sâu bệnh phát sinh.
6. Thu hái và bảo quản
Trinh nữ hoàng cung thuộc loại cây lâu năm, trồng một lần có thể thu hoạch nhiều năm, thời gian thu hoạch tập trung vào tháng 5-10 để có dược liệu chất lượng tốt nhất.
Sau khi trồng được 3-6 tháng cây Trinh nữ hoàng cung có thể cho thu hoạch lứa đầu tiên, mùa hè cứ mỗi tháng thu hoạch lá một lần.
- Chọn ngày nắng to, cắt những lá bánh tẻ rửa sạch phơi khô, phần gân lá dày và mọng nước phơi rất lâu khô, do vậy lá cần được cắt đôi theo chiều ngang, phần cuống lá phơi riêng để dược liệu khô đồng đều.
- Muốn cho dược liệu có màu xanh và mùi thơm, lá tươi mới cắt về cần được rửa sạch, sau đó phơi dưới nắng to hoặc sấy ở nhiệt độ 40-500C, khi lá gần khô phơi nắng vừa phải, nhiệt độ 30-400C.
Bảo quản:
Lá Trinh nữ hoàng cung sau khi phơi khô rất nhanh ẩm trở lại, do vậy dược liệu cần được bảo quản trong bao kín 2 lớp, kê cao để nơi khô ráo, thoáng mát.
Nguồn: Tổng hợp
