Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây Sâm bố chính

Kỹ thuật trồng Sâm bố chính

Cây Sâm bố chính, với tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius Kurz, là một loại cây dược liệu quý có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Từ việc bồi bổ cơ thể, hạ sốt đến việc trị ho, cây Sâm bố chính đã được quy hoạch và trồng ở nhiều vùng đất khác nhau. Tại thành phố Huế, các địa điểm như vùng núi thấp, vùng đồi núi trung du Thanh Hoá, xã Cẩm Bình huyện Cẩm Thủy, núi Báo xã Vĩnh Hùng huyện Vĩnh Lộc và vườn quốc gia Bến En huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hóa đều là những nơi phổ biến cây Sâm bố chính. Dưới đây là quy trình trồng và chăm sóc cây Sâm bố chính mà bạn có thể tham khảo.

Đặc điểm chung

Đặc điểm thực vật

  • Sâm bố chính là loại cây thân thảo, sống lâu năm, cao từ 30 – 50 cm, có khi hơn. Rễ củ có hình trụ và màu trắng nhạt.
  • Thân cây có thể mọc đứng hoặc bò lan toả ra mặt đất, hình trụ và không có lông.
  • Lá của cây hầu hết có hình mũi tên, gốc rộng và phần trên của lá rất hẹp. Lá mọc so le và cuống lá dài khoảng 2 – 3 cm.
  • Hoa của cây có hai dạng màu đỏ hoặc màu vàng, mọc đơn độc ở kẽ lá và cuống hoa dài từ 5 – 8 cm.
  • Quả của cây có hình trứng nhọn và khi chín sẽ nứt ra theo khía dọc thành 5 mảnh. Hạt của cây có hình thận và màu nâu đen. Cây thường mọc vào mùa xuân và tàn lụi vào mùa đông. Mùa hoa quả tập trung từ tháng 6 – 8.
Tham khảo  Cornus hongkongensis Hemsl.

Giá trị làm thuốc

  • Bộ phận được sử dụng của cây Sâm bố chính là toàn bộ phần rễ củ được phơi hoặc sấy khô.
  • Cây có vị ngọt nhạt, chất nhầy và tính bình. Nó có tác dụng bổ mát, nhuận phế, dưỡng tâm, sinh tân dịch. So với gạo, cây có tính ấm bổ tỳ vị, giúp tiêu hoá và tăng sức dẻo dai.
  • Cây còn có thể được phối hợp với các loại thuốc khác để chữa các chứng ho, sốt nóng, trong người khô, táo, khát nước, gầy còm. Nó giúp tăng cường thể lực, hạ đường huyết và bảo vệ dạ dày.

Kỹ thuật trồng trọt

Chọn vùng trồng

  • Cây Sâm bố chính thích hợp với đất nhiều mùn, tơi xốp, có lớp đất mặt sâu, thoát nước và nhiều ánh sáng. Vùng trung du và đồng bằng là nơi lý tưởng để trồng cây này.

Giống và kỹ thuật làm giống

  • Hạt giống thu được từ ruộng sản xuất hạt giống từ tháng 11 – 12 năm trước liền kề với năm sản xuất dược liệu. Hạt giống nên đảm bảo đều và tỷ lệ nảy mầm đạt 90% trở lên.
  • Số lượng hạt để sản xuất 1 ha dược liệu Sâm bố chính là 8 – 10 kg.
  • Trước khi gieo, hạt giống cần được xử lý bằng cách phơi trong nắng nhẹ 1 – 2 giờ, ngâm trong nước ấm có nhiệt độ 45 – 50oC từ 1 – 2 giờ. Sau đó, hạt được vớt ra và rửa lại, để ráo nước và đưa vào ủ nóng trong khoảng 2 – 3 ngày.
  • Khi hạt giống có hiện tượng nứt nanh trắng ngà, có thể gieo thẳng ra ruộng sản xuất dược liệu. Trong quá trình ủ nóng, cần rửa lại hạt hàng ngày bằng nước sạch để đảm bảo độ ẩm cho hạt giống.

Thời vụ trồng

  • Thời vụ sản xuất dược liệu là giữa tháng 2 (từ 15 – 20/2).

Kỹ thuật làm đất

  • Chọn đất đồi núi, có độ dốc từ 5 – 10o. Tầng canh tác sâu 30 – 40 cm và đất cần giàu mùn, dễ thoát nước, không bị ngập úng.
  • Đất trồng cây Sâm bố chính cần được luân chuyển hàng năm và sau 2 – 3 năm mới có thể trồng lại. Đất cần được cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ và xử lý bằng vôi bột 600 kg/ha, rải đều khắp ruộng.
  • Bố trí luống phải theo đường đồng mức và đảm bảo thoát nước tốt trong mùa mưa. Luống cao 25 – 30 cm, mặt luống rộng 80 – 100 cm và rãnh rộng 30 cm.
Tham khảo  Viên Uống KTIRA Sâm Tố Nữ KTIRA PUERARIA MIRIFICA

Mật độ và khoảng cách trồng

  • Mật độ trồng là 333,000 cây/ha.
  • Khoảng cách trồng là 20 x 15 cm.

Mật độ và khoảng cách trồng

Phân bón và kỹ thuật bón phân

Phân bón và kỹ thuật bón phân

  • Thời kỳ bón:
    • Bón lót: Sử dụng toàn bộ phân chuồng và 40% NPK tổng hợp để bón lót.
    • Bón thúc: Chia làm 4 lần bón:
      • Lần 1: Khi cây đã ra lá thật.
      • Lần 2: Khi cây ổn định.
      • Lần 3: Khi cây bắt đầu giao tán làm củ vào tháng 5.
      • Lần 4: Vào tháng 8 – 9. Bón lần cuối trước khi thu hoạch ít nhất 25 – 30 ngày.

Kỹ thuật trồng và chăm sóc

Kỹ thuật trồng:

  • Rạch luống gieo hạt, phủ đất lên hạt và kết hợp phủ rơm. Hàng ngày tưới nước giữ ẩm. Sau 7 – 10 ngày hạt mọc đều, dỡ rơm và chăm sóc.

Chăm sóc:

  • Thường xuyên làm cỏ và xới xáo. Chú ý không làm ảnh hưởng tới bộ rễ của cây. Bón thúc sau những đợt làm cỏ theo hướng dẫn ở trên. Khi bón đạm cần pha loãng theo nồng độ 2 – 3% để tưới, sau đó tưới lại bằng nước lã.
  • Bón NPK thúc cần rắc xung quanh gốc cây và kết hợp với tưới đủ ẩm để phân dễ hòa tan.
  • Khi cây bắt đầu ra nụ, cần ngắt nụ để dinh dưỡng tập trung vào củ. Cây thường ra hoa vào hai đợt tháng 6 và tháng 9.
  • Tưới tiêu: Thường xuyên đảm bảo đủ độ ẩm cho cây.

Phòng trừ sâu bệnh

  • Cây Sâm bố chính ít bị bệnh, tuy nhiên, nếu bị bệnh thì chủ yếu là do rệp sáp và các loại sâu ăn lá như sâu gai và sâu xanh gây hại.

  • Rệp sáp gây hại trên nhiều bộ phận của cây như lá non, chồi non, chùm hoa, cuống quả, quả non và gốc cây. Chúng thường có một lớp sáp màu trắng trông giống như sợi bông không thấm nước. Rệp sáp gây hại bằng cách chích hút nhựa cây làm cho lá vàng và rụng, hoa hỏng và quả rụng. Nếu bị nặng, chúng có thể làm cây còi cọc dẫn đến chết khô. Rệp sáp sống tập trung thành đàn và gây hại hầu như quanh năm, nhất là trong các tháng mùa khô.

  • Biện pháp phòng trừ:

    • Tăng cường vệ sinh vườn cây như cắt tỉa hết các cành sâu bệnh, cành sát mặt đất để làm cho vườn cây thông thoáng. Cần dọn sạch cỏ rác và lá cây mục quanh gốc để phá vỡ nơi trú ngụ của kiến, hạn chế môi trường sinh sống và lan truyền của rệp sáp.
    • Có thể sử dụng các loại thuốc như dầu khoáng, hoạt chất Buprofezin, hoạt chất Acetamiprid hoặc hoạt chất Acetamiprid + Thiamethoxam để phun lên cây. Cần phun đều trên cây và phun 2 lần cách nhau 7 – 10 ngày để diệt tiếp lứa non mới nở.
Tham khảo  Cây đa lông: Bí quyết từ thiên nhiên giúp bạn khỏe mạnh

Thu hoạch, sơ chế và bảo quản

  • Thu hoạch: Thời điểm từ tháng 11 – tháng 12 khi cây bắt đầu vàng lụi. Chọn những ngày nắng để thu hoạch dược liệu. Loại bỏ phần thân lá và thu hoạch củ.
  • Sơ chế:
    • Rửa sạch dược liệu, loại tạp và bỏ rễ phụ. Có thể cạo nhẹ để loại bỏ lớp bần ngoài củ.
    • Củ có thể để nguyên hoặc cắt lát 0,3 – 0,5 cm theo chiều ngang củ (tùy theo thị trường của người sử dụng). Sau đó, củ được sấy hoặc phơi trên bạt cho đến khi khô và có độ ẩm 12%.

Cây Sâm bố chính có khả năng cho năng suất dược liệu cao, từ 1,5 – 2 tấn/ha.

Thu hoạch, sơ chế và bảo quản

Với quy trình trồng và chăm sóc cây Sâm bố chính như trên, bạn có thể thu hoạch được dược liệu chất lượng và tận hưởng những lợi ích sức khỏe mà cây này mang lại.

Mục nhập này đã được đăng trong Đông y. Đánh dấu trang permalink.