Cây đơn lá đỏ, một loại cây nhỏ có tác dụng thanh nhiệt, chỉ thống, khu phong và lợi tiểu. Cây này được sử dụng rộng rãi trong việc chữa đau nhức xương khớp, tiêu chảy lâu ngày, đại tiện ra máu và các chứng bệnh về da như viêm da cơ địa, dị ứng, nổi mề đay mẩn ngứa,… Tuy nhiên, việc sử dụng cây đơn lá đỏ cần đặc biệt lưu ý để tránh nhầm lẫn với các loại cây tương tự khác.
Mô tả cây đơn lá đỏ
Cây đơn lá đỏ là một loại cây nhỏ, cao khoảng 80 – 100cm. Thân cây nhỏ, mảnh và có màu xanh lục. Lá mọc đối xứng, phiến lá có hình bầu dục và mép có răng cưa. Mặt trên lá có màu lục, bên dưới có màu đỏ đặc trưng. Hoa mọc ở ngọn hoặc ở nách lá, tạo thành cụm. Hạt nang có 3 mảnh, bên trong chứa hạt màu nâu nhạt, có hình cầu.
Công dụng và bài thuốc từ cây đơn lá đỏ
- Công dụng: Khu phong trừ thấp, chỉ thống, lợi tiểu, thanh nhiệt.
- Chủ trị: Lỵ, đại tiện ra máu, tiểu ra máu, mề đay mẩn ngứa, nổi mụn nhọt, tiêu chảy lâu ngày.
Cây đơn lá đỏ cũng có tác dụng điều trị mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da theo nghiên cứu dược lý hiện đại.
Cách sử dụng cây đơn lá đỏ
- Dạng sắc: Ngày dùng 6 – 12g lá khô hoặc 20 – 40g lá tươi.
- Dùng ngoài: Có thể sắc uống độc vị hoặc kết hợp với các dược liệu khác.
Dưới đây là một số bài thuốc chữa bệnh từ cây đơn lá đỏ:
-
Bài thuốc chữa mề đay, dị ứng:
- Chuẩn bị: Lá đơn lá đỏ 16 – 20g, vỏ núc nác, ké đầu ngựa và kim ngân mỗi vị 8 – 10g.
- Thực hiện: Sắc lấy nước, chia thành 2 – 3 lần uống trong ngày.
-
Bài thuốc trị vú sưng đỏ, đau nhức, mụn nhọt ở vú:
- Chuẩn bị: Lá đơn đỏ 15 – 20g.
- Thực hiện: Rửa sạch, sắc lấy nước uống, chia thành 2 – 3 lần sử dụng. Ngoài ra có thể dùng dược liệu khô đem vò nát, sao nóng và bọc trong túi vải, chườm lên vùng đau nhức.
-
Bài thuốc trị trẻ em đi lỵ, đại tiện ra máu:
- Chuẩn bị: Lá đơn đỏ 1 nắm.
- Thực hiện: Rửa sạch, sắc lấy nước uống.
-
Bài thuốc trị bệnh mất ngủ, mẩn ngứa và zona thần kinh:
- Chuẩn bị: Lá đơn tía tươi 20 – 30g.
- Thực hiện: Sao vàng hạ thổ, đổ nước ngậm rồi sắc lấy khoảng 500ml. Mỗi lần dùng 150ml, ngày dùng 2 lần.
-
Bài thuốc trị mụn nhọt và mẩn ngứa ngoài da:
- Chuẩn bị: Cành đơn lá đỏ 20 – 30g, đậu ván tía, thài lài tía và bầu đất tía.
- Thực hiện: Sắc uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
-
Bài thuốc trị tiêu chảy lâu ngày:
- Chuẩn bị: Gừng nướng 1 miếng và lá đơn đỏ (sao vàng) 15g.
- Thực hiện: Đem sắc với 600ml còn lại 200, chia thành 3 lần uống trong ngày.
-
Bài thuốc trị bệnh viêm da cơ địa:
- Chuẩn bị: Lá đơn đỏ 5 lá và ½ thìa muối hạt.
- Thực hiện: Đem lá đơn đỏ rửa sạch, giã nát với muối hạt. Vắt nước cốt uống 2 lần/ ngày, còn phần bã dùng đắp và xát nhẹ lên vùng da cần điều trị.
-
Bài thuốc trị thấp khớp:
- Chuẩn bị: Lá bạc thau, lá đơn tướng quân, lá cây đơn đỏ mỗi vị 12g, ké đầu ngựa, rễ gối hạc, lá thông, dây kim ngân. Nếu hàn nhiều gia thêm thổ phục linh và tỳ giải, nếu phong nhiều gia thêm kinh giới và vòi voi.
- Thực hiện: Sắc với 600ml nước cho đến còn 200ml, chia thành nhiều lần uống trong ngày.
-
Bài thuốc chữa mề đay mẩn ngứa:
- Chuẩn bị: Tầm phong và lá cây đơn lá đỏ mỗi vị 100g.
- Thực hiện: Rửa sạch dược liệu, đun sôi với 2.5 lít nước trong khoảng 10 phút. Dùng 1 chén nước sắc uống, phần còn lại dùng để tắm hoặc ngâm rửa.
-
Bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh viêm đại tràng thường xuyên đi phân lỏng:
- Chuẩn bị: Lá đơn đỏ (khô, sao vàng) 15 – 20g.
- Thực hiện: Sắc với 1 lít nước còn lại 300ml nước sắc, thêm vài lát gừng vào khi thuốc còn ấm. Chia nước sắc thành nhiều lần uống trong ngày.
-
Bài thuốc trị chứng kiết lỵ ở trẻ em và tiêu chảy mãn tính:
- Chuẩn bị: Ké đầu ngựa, kim ngân đằng, đơn lá đỏ, liên kiều mỗi vị 8 – 12g.
- Thực hiện: Sắc lấy nước, chia thành 3 lần uống. Sử dụng bài thuốc trước khi ăn, ngày dùng 1 thang cho đến khi bệnh thuyên giảm.
Lưu ý khi sử dụng cây đơn lá đỏ:
- Tránh nhầm lẫn cây đơn lá đỏ với cây đơn tướng quân (khôi tía, cây lá khôi, khôi nhung).
- Người bị chứng khó đông máu hoặc hay chảy máu không nên dùng.
- Nên tránh nhầm lẫn cây đơn lá đỏ với đơn hoa đỏ thuộc họ Cà phê và cây đơn tướng quân (khôi tía, cây lá khôi, khôi nhung).
- Việc sử dụng các bài thuốc đắp, ngâm rửa, tắm từ cây đơn lá đỏ chỉ phù hợp với những trường hợp bệnh nhẹ và chưa có hiện tượng bội nhiễm. Trong trường hợp tổn thương da xảy ra trên diện rộng và có dấu hiệu viêm, sưng nóng, đau nhức, bạn nên phối hợp với các biện pháp điều trị chuyên sâu được bác sĩ chỉ định.
Thông tin trong bài viết chỉ có giá trị tham khảo. Để biết thêm thông tin về cây đơn lá đỏ, bạn nên trao đổi với bác sĩ chuyên khoa y học cổ truyền.
