Bạn có biết rằng, cây sậy mặc dù mọc hoang dại nhưng lại có nhiều công dụng chữa bệnh? Với tên gọi Lô Căn, phần rễ của cây sậy được sử dụng phổ biến để làm vị thuốc. Cây sậy có tác dụng tả hỏa, thanh nhiệt, lợi tiểu và được sử dụng để chữa tiểu tiện bất lợi, viêm dạ dày cấp, viêm phế quản, đau họng, táo bón, nôn mửa và nhiều bệnh khác.
Tìm hiểu về cây sậy
Cây sậy là một loại cây sống lâu năm có thân cao từ 2 – 4m, thẳng đứng và rỗng ở giữa. Lá của cây có hình dải hoặc hình mũi mác, dài khoảng 30 – 40cm và rộng khoảng 1 – 3,5cm. Hoa của cây có màu tím hoặc tím nhạt, hình chùy và thường mọc thành từng cụm. Rễ của cây sậy là bộ phận được sử dụng để làm vị thuốc.
Phân bố và sơ chế cây sậy
Cây sậy mọc hoang ở những nơi ẩm ướt, đầm lầy, bờ nước, đặc biệt là ở các tỉnh Ninh Bình, Quảng Ninh, Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Giang. Dược liệu của cây có thể được thu hái vào bất kỳ thời gian nào trong năm. Rễ cây cần được chọn những cây mọc về phía nước ngược, to mập có sắc trắng và hơi ngọt. Sau khi thu hái, rễ cây được phơi khô và sắc vàng nhạt, những rễ nhỏ nát và nhẹ thì bỏ đi không sử dụng. Dược liệu đã qua sơ chế cần được bảo quản trong túi kín ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.
Các thành phần hóa học và tác dụng của cây sậy
Phân tích dược liệu cây sậy phát hiện một số thành phần như Asparagin, các loại đường, protein, Arginin và In vitro. Theo y học hiện đại, chưa có nghiên cứu chính thống ghi nhận tác dụng dược lý của cây sậy. Tuy nhiên, theo y học cổ truyền, cây sậy có tác dụng tả hỏa, thanh nhiệt, lợi thủy và sinh tân. Nó được sử dụng để chữa viêm dạ dày cấp, chữa ho, viêm phế quản, đau họng, nôn mửa, táo bón, rối loạn kinh nguyệt, miệng khô, phiền nhiệt và phế ung.
Các bài thuốc chữa bệnh từ cây sậy
Dưới đây là một số bài thuốc có sử dụng rễ cây sậy làm vị thuốc:
-
Bài thuốc chữa bệnh viêm dạ dày: Chuẩn bị 50g rễ cây sậy cùng với 10g hậu phác. Cho tất cả vào nồi nấu trên lửa nhỏ, sau đó chia thành 3 lần uống trong ngày với liều lượng mỗi ngày chỉ 1 thang.
-
Bài thuốc chữa bệnh viêm phế quản mãn tính: Chuẩn bị 20g rễ cây sậy, 10g hoa kim ngân, 15g ngư tinh thảo, 10g liên kiều, 9g bồ công anh, 9g sa sâm, 6g trần bì và 9g qua lâu. Tất cả cho vào ấm sắc lấy nước uống 3 lần/ngày, mỗi ngày dùng 1 thang.
-
Bài thuốc chữa cảm nóng, phát ban, đau buốt bàng quang: Chuẩn bị 20 – 40g rễ cây sậy. Cho vào ấm đun cùng 1 thăng nước, khi sôi vặn nhỏ lửa và đun thêm 15 – 20 phút nữa. Dùng làm nước uống thay trà trong ngày với liều 1 thang/ngày.
-
Bài thuốc chữa viêm thận cấp: Chuẩn bị 50g rễ cây sậy, 30g rễ cỏ tranh cùng với 30g rễ diếp cá. Đem sắc lấy nước uống 3 lần/ngày, mỗi ngày dùng 1 thang. Khi sử dụng, cần kiêng tuyệt đối muối.
-
Bài thuốc chữa đầy bụng, kém ăn: Chuẩn bị 20g rễ cây sậy cùng với 6g gừng tươi. Cho vào ấm sắc lấy khoảng 150ml. Uống sau bữa ăn khoảng 15 phút.
-
Bài thuốc chữa cảm nắng: Chuẩn bị 200g rễ cây sậy, 20g diếp cá cùng với 15g kim ngân. Rửa sạch và cho vào ấm. Đổ thêm nửa thăng nước vào sắc trên lửa nhỏ đến khi còn phân nửa. Chia đều thành 2 lần uống trong ngày, dùng liều 1 thang/ngày.
-
Bài thuốc trị nôn mửa, viêm dạ dày cấp: Chuẩn bị 30g rễ cây sậy ở dạng tươi, 9g trúc nhự, 8g gạo tẻ. Cho tất cả vào nồi nấu trên lửa nhỏ đến khi gạp nhừ. Lọc bỏ bã rồi thêm ít nước cốt gừng vào để uống, dùng 1 thang/ngày.
-
Bài thuốc trị viêm đường hô hấp, viêm da, viêm đường tiết niệu: Chuẩn bị 150g rễ cây sậy cùng với 120g mạch đông. Rửa sạch, thái vụn và phơi hoặc sấy khô. Trộn đều và bảo quản trong lọ kín. Mỗi lần dùng lấy ra 30g, hãm với nước sôi nóng trong bình kín sau khoảng 20 phút là có thể dùng được. Sử dụng thay nước trà hằng ngày với liều đúng 30g/ngày.
-
Bài thuốc trị ôn bệnh thời kỳ sau tân dịch khô khát: Chuẩn bị 24g rễ cây sậy, 12g mạch môn, 12g thiên hoa phấn cùng với 3g cam thảo. Cho tất cả vào ấm sắc lấy nước uống mỗi ngày chỉ 1 thang.
-
Bài thuốc trị bệnh nhiệt kèm biểu hiện khát nước, sốt: Chuẩn bị 20g rễ cây sậy, 16g mạch đông, 20g thạch cao cùng với 14g thiên hoa phấn. Cho vào ấm sắc cùng 1 thăng nước trong 15 – 20 phút trên lửa nhỏ. Có thể chia làm nhiều lần uống trong ngày, nhưng chỉ dùng đúng 1 thang/ngày.
-
Bài thuốc chữa chứng ợ hơi chua do vị nhiệt: Chuẩn bị 20g rễ cây sậy, 14g tỳ bà diệp, 12g sinh khương, 20g trúc nhự. Cho tất cả vào ấm sắc cùng 1 thăng nước trong khoảng 10 phút. Chia làm nhiều lần uống trong ngày với liều chỉ 1 thang/ngày.
-
Bài thuốc chữa phế nhiệt kèm ho, khạc đờm đặc và áp xe phổi: Chuẩn bị 30g rễ cây sậy, 14g ngư tinh thảo, 14g kim ngân hoa, 14g đông qua nhân. Sắc chung với 1 lít nước để thu lấy khoảng 300ml. Chia đều thành 3 lần uống trong ngày, mỗi ngày dùng 1 thang.
Lưu ý khi sử dụng cây sậy để chữa bệnh
Mặc dù rễ cây sậy có nhiều tác dụng trong điều trị bệnh, nhưng nếu không sử dụng đúng cách, có thể gây rủi ro. Cần lưu ý những điểm sau:
- Theo Đông Dược Học Thiết Yếu, những người bị trúng nắng nhưng không có hỏa hay tân dịch chưa bị tổn thương không nên sử dụng cây sậy.
- Theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách, những đối tượng tỳ vị hư hàn không nên sử dụng dược liệu cây sậy.
Thông tin về dược liệu cây sậy đã được đề cập trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Trước khi áp dụng bất kỳ bài thuốc nào, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc những chuyên gia có chuyên môn để được tư vấn đúng cách.
Hãy tìm hiểu thêm về các vấn đề sức khỏe tại www.lrc-hueuni.edu.vn.
