Nhắc đến tác phẩm Rừng Xà Nu, chắc hẳn chúng ta ai cũng biết rằng đây là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Trung Thành. Nhắc đến cây xà nu, ta lại nhớ ngay đến biểu tượng cho cuộc sống và phẩm chất của dân làng Xô Man.
Tuy nhiên, ít ai biết được rõ cây xà nu là cây gì? Chúng có đặc điểm ra sao? Phát triển như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu về cây xà nu và những điều thú vị liên quan đến nó.
Tìm hiểu cây xà nu
Cây xà nu là cây gì?
Thật ra, tên gọi làng Xô Man và cây xà nu trong truyện ngắn Rừng xà nu đều là những hình tượng do tác giả Nguyễn Trung Thành hư cấu ra, chứ không có trong thực tế. Theo nhiều thông tin cho biết làng Xô Man ngoài đời thực đó là làng của người Giẻ Triêng (Giẻ Chiêng) tại tỉnh Kon Tum.
Đặc điểm cây xà nu
Cây xà nu còn được biết đến là cây thông ba lá. Loại cây này có thể cho 6 kg nhựa/cây/năm. Từ nhựa ấy, người ta làm ra colophan, còn gọi là tùng hương và dầu thông. Loại dầu này thường được sử dụng để quang nón cho bóng.
Cây xà nu có thân thẳng tròn, cao khoảng 30-40 m, vỏ màu nâu xám, nứt dọc rãnh sâu. Lá cây thường có màu xanh ngọc, hình kim, dài 20-25 cm và đính 3 lá trên một đầu cành ngắn. Mỗi nón của cây thông ba lá thường có kích thước: cao 5-9 cm, rộng 4-5 cm.
Nơi phân bố chủ yếu của cây xà nu
Cây thông ba lá thích đất tốt, khí hậu mát có nhiều sương mù. Chúng thường phân bố ở độ cao trên 900 m. Trên thế giới, cây này được tìm thấy ở Ấn Độ, Nam Trung Quốc, và các nước trong khu vực Đông Nam Á.
Ở Việt Nam, thông ba lá phân bố chủ yếu ở cao nguyên Langbian, ở độ cao từ 1.000 đến 1.800m. Ngoài ra, loài cây này cũng có thể mọc ở độ cao thấp hơn từ 800 đến 1.000m trên cao nguyên Di Linh.
Cách trồng và chăm sóc thông ba lá
Chọn hạt giống
Cây giống mẹ được lấy từ rừng giống hoặc vườn giống có xuất xứ từ Lâm Đồng. Hạt giống của cây giống mẹ có thể được thu thập từ cây đã có độ tuổi từ 20 tuổi trở lên hoặc từ cây ghép sau khi đạt 7 năm tuổi. Để đảm bảo chất lượng hạt giống, cần chọn giống ở nơi uy tín có giấy kiểm định.
Gieo hạt vào bầu (tum)
Trước khi gieo, hạt giống cần được ngâm trong dung dịch thuốc tím 0,1% trong 15 phút. Sau đó, hạt giống ngâm trong nước ấm (40-50°C) trong 24 giờ và loại bỏ các hạt nổi. Hạt giống sau đó được phơi khô và sàng lọc để loại bỏ bụi và tạp vật. Hạt giống cần đạt tỷ lệ 14-17g/1000 hạt hoặc 60000-70000 hạt/kg.
Gieo hạt trên luống
Đất để trồng cây cần được lên luống, với lớp đất thịt tơi xốp đã qua sàng lỗ 1 cm. Trên mặt luống, cần phủ một lớp cát nhỏ dày 5-8 cm. Các hàng cây nên được cách nhau 50-60cm. Khi hạt nứt nanh trên 50%, hạt giống được gieo trên luống với tỷ lệ 1 kg gieo trên 3 m2.
Cấy cây mầm
Trước khi cấy cây mầm, cần tưới cho bầu đủ độ ẩm. Sau đó, chọc một lỗ nhỏ sâu hơn rễ cây mầm vào bầu bằng que tre kích thước 5mm. Cây mầm được đặt thẳng đứng vào bầu và đất được ép chặt vào rễ. Cây mầm cần được tưới để duy trì độ ẩm thường xuyên.
Chăm sóc cây con
Cây con cần được tưới nước 2 lần mỗi ngày trong 2 tháng đầu. Từ tháng thứ 3, tưới nước mỗi ngày 1 lần. Mỗi tuần chỉ nên tưới phân cho cây 1 lần. Đảm bảo cây được tưới kỹ bằng nước lã sau khi tưới phân.
Phòng bệnh và trị sâu bệnh cây xà nu
Để phòng trị bệnh trên cây xà nu, có thể sử dụng thuốc Basurin để tiêu diệt các loại kiến, dế phá hoại. Ngoài ra, thuốc Benlat và Boocđô cũng có thể được sử dụng để phòng trừ bệnh lở cổ rễ và bệnh rơm lá.
Tiêu chuẩn cây con đem trồng
Cây ươm nên được trồng khi đã đủ 6-8 tháng tuổi, cao khoảng 15-20cm, có đường kính cổ rễ trên 3mm. Cây cần có tình trạng sinh trưởng bình thường, không bị nấm bệnh, cụt ngọn, hay vỡ bầu.
Trồng và chăm sóc rừng xà nu
Để chăm sóc rừng xà nu trồng 5 năm liền, cần phát thực bì toàn diện và dọn cỏ xung quanh gốc. Chăm sóc bao gồm việc phát thực bì, dọn cỏ theo hàng và xới đất quanh gốc cây. Cần lưu ý thực hiện các công việc chăm sóc vào mùa khô và mùa mưa.
Đó là những thông tin thú vị về cây xà nu, một loại cây độc đáo gắn liền với hình ảnh mạnh mẽ trường tồn. Rừng Xà Nu của Nguyễn Trung Thành chính là sáng tạo nghệ thuật đặc biệt giúp tạo nên một thế giới hấp dẫn và lôi cuốn. Để tìm hiểu thêm về cây xà nu và các loại cây khác, hãy ghé thăm www.lrc-hueuni.edu.vn.
