Phân bố
Quýt hồng là một giống quýt được trồng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long thuộc Việt Nam. Huyện Lai Vung (Đồng Tháp) là vùng chuyên canh cây quýt hồng, với diện tích khoảng 1200 ha nằm trên ba xã là Long Hậu, Tân Phước, Tân Thành.
Giá trị
Cây quýt hồng có nhiều giá trị vượt trội:
- Chứa nhiều chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là vitamin C. Vị thơm ngon của quýt hồng được nhiều người ưa chuộng.
- Cho trái sớm và có sản lượng cao. Cây chỉ cần trồng ba năm đã cho trái, và nếu được chăm sóc kỹ, cây có thể cho trái từ năm thứ hai.
- Trái có màu hồng đặc trưng và thường chín vào dịp Tết Nguyên Đán, nên có giá bán cao.
Sử dụng
Trái quýt hồng có nhiều cách sử dụng:
- Ăn tươi hoặc vắt lấy nước làm thức uống rất bổ ích, đặc biệt đối với người bệnh và người có sức khoẻ suy nhược. Trái quýt hồng còn được bày trên mâm ngũ quả trong dịp Tết Nguyên Đán.
- Vỏ quýt hồng được dùng để làm thuốc và mứt. Hoa, lá, và vỏ cũng được sử dụng để trích ly tinh dầu.
- Trong 100g quả quýt hồng có chứa 6 – 12g đường dễ hoà tan, 40-90g vitamin C, và các chất khoáng như sắt, calci, muối vô cơ.
Đặc điểm thực vật
Rễ
- Quýt hồng thuộc loại rễ trụ có rễ nhánh rất phát triển. Rễ thích hợp với đất có sa cấu sét nhẹ, thoáng khí không bị rã khi gặp mưa.
- Mỗi năm rễ có 3 lần sinh trưởng phát triển và có 3 cao điểm. Lần thứ nhất sau đợt cây ra hoa, ra đọt và phục hồi sinh trưởng, lần này số lượng rễ ra rất nhiều. Lần thứ hai giữa đợt đọt hè và thu, số lượng rễ phát triển ít. Lần thứ 3 sau khi trái và hạt đã phát dục xong, rễ ít bị ức chế và số lượng rễ lúc này có tăng nhiều hơn lần thứ hai.
Thân
- Quýt hồng có thân gỗ, dạng bán bụi, cành phân tán mạnh. Thân và cành có gai và rụng khi đạt độ tuổi già nhất định. Cành phát triển theo lối hợp trục, khi cành mọc dài đến một khoảng nhất định thì dừng lại, các mầm bên dưới đỉnh sinh trưởng sẽ mọc ra, và các cành thứ cấp này cũng mọc đến một khoảng nhất định thì dừng lại và các mầm bên dưới đỉnh sinh trưởng lại tiếp tục phát triển.
- Cành được phân thành các loại như cành mang trái, cành mẹ, cành dinh dưỡng, và cành vượt.
Lá
- Lá quýt hồng thuộc dạng lá đơn, mọc xen, thắc ở giữa chia lá thành cánh lá và phiến lá. Lá bóng dày có chứa tinh dầu, và khi già lá có khả năng co lại.
Hoa
- Hoa quýt hồng thuộc dạng hoa chùm, có 6 cánh hoa xếp thành hai vòng, nhị hợp. Hoa có mùi thơm hấp dẫn côn trùng.
Trái
- Trái quýt hồng có hình cầu dẹp ở hai đầu, và có từ 6-10 múi. Vỏ trái có màu hồng đẹp và không có lớp vỏ trắng xốp. Mặt ngoài vỏ có lớp sừng chứa nhiều túi tinh dầu.
Yếu tố ngoại cảnh
Nhiệt độ
- Quýt hồng có biên độ nhiệt khá rộng từ 15-32°C. Nhiệt độ không khí ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây.
Ánh sáng
- Quýt hồng thích hợp với ánh sáng tán xạ, có cường độ từ 10.000-15.000 lux. Do đó, cần bố trí trồng dày hợp lý để tạo bóng râm cho cây quýt.
Nước
- Quýt hồng có khả năng chịu ẩm và chịu hạn tốt. Ẩm độ và nước ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình bốc thoát hơi nước của cây. Quýt cần nhiều nước nhất là thời kỳ ra hoa và kết trái, nhưng cũng rất sợ ngập úng.
Gió
- Quýt hồng chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa Tây Nam và Đông Bắc. Chỉ có gió Tây Nam mới gây thiệt hại đến năng suất, trong khi gió Đông Bắc và nhiệt độ thấp là điều kiện thích hợp cho cây quýt hồng phát triển. Vì thế, trái quýt chín vào tháng 11-12 âm lịch thường có màu đẹp hơn so với trái chín vào những tháng khác trong năm.
Đất đai
- Quýt hồng là cây rất kén đất và chỉ thích hợp trồng ở vùng Lai Vung. Đất cần thông thoáng, thoát nước tốt, và có hàm lượng hữu cơ cao. Đặc biệt, đất phải có tầng canh tác cao hơn 80 cm, và pH đất từ 5,5-6,5 là thích hợp.
Các yếu tố dinh dưỡng
- Quýt hồng có nhu cầu dinh dưỡng gồm thành phần đa lượng và thành phần vi lượng. Thành phần đa lượng gồm có đạm (Nitrogen), lân (Phosphorus), và kali (Potassium). Thiếu các chất này sẽ ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng của trái.
Mô hình và kỹ thuật canh tác
Kỹ thuật canh tác
Chuẩn bị đất:
- Líp rộng 5m, độ cao cách mặt nước ngầm tối thiểu 80 cm, mương rộng từ 1,5-2m.
Chuẩn bị giống:
- Cây con được trồng bằng hạt hoặc cành chiết. Chọn cây con khoẻ phát triển tốt, có dáng thẳng, chiều cao từ 0,8-1,2m, và lá to có đọt non phát triển tốt.
- Nếu trồng bằng hạt, chọn trái của những cây có tuổi từ 5 năm trở lên, cây xay trái, trái to, vỏ đẹp, và trái có ít múi.
- Nếu trồng bằng cành chiết, chọn những nhánh phát triển tốt. Cắt tỉa những cành yếu chậm phát triển, và quản lý sâu vẽ bùa và các bệnh khác.
Quản lý dịch hại
Trong quá trình sinh trưởng và phát triển, quýt hồng thường gặp một số loài côn trùng, nhện, và bệnh gây hại:
-
Nhóm nhện (nhện đỏ, nhện trắng, nhện vàng): Nhện đỏ (Panonychus citri) là loài phổ biến và gây hại nhiều nhất. Nhện tấn công lá và trái, hút nhựa của lá và trái, gây ra những vết nhỏ trên lá và làm rụng lá.
-
Sâu vẽ bùa (Phyloccnistis citrella): Sâu này đục lỗ vào lá và ăn lớp tế bào, làm lá mất khả năng quang hợp và cây suy yếu. Cây bị nhiễm sâu vẽ bùa cũng có khả năng lan truyền và phát triển bệnh loét.
-
Sâu đục vỏ trái (Prays citri): Sâu này tấn công vào trái khi còn nhỏ, gây những vết đục trên trái làm mất giá trị thương phẩm.
Thu hoạch
-
Quýt hồng có thể thu hoạch khi trái chín, có màu hồng nhạt. Kỹ thuật thu hoạch đúng giúp cây không mất sức và đâm chồi kém vào mùa sau.
-
Cách xử lý ra hoa truyền thống là xiết nước vào khoảng tháng giêng tháng hai âm lịch. Sau khi thu hoạch trái, cây được cắt tỉa và đợi cho đến khi cành mang hoa phát triển đầy đủ và lá vừa già. Sau đó, tiến hành xiết nước (không tưới nước để cây thiết nước và lá sẽ héo đi) trong khoảng 20 ngày. Sau khi lá sào, cây được tưới nước trở lại và sẽ trổ hoa trong khoảng 15 ngày.
Quýt hồng là một giống cây ăn trái phổ biến ở Việt Nam với nhiều giá trị và ưu điểm. Việc canh tác và chăm sóc cây đúng kỹ thuật giúp tăng năng suất và chất lượng, đồng thời giảm thiểu tổn thất do dịch hại. Nếu bạn quan tâm đến quýt hồng và muốn biết thêm thông tin, hãy truy cập vào www.lrc-hueuni.edu.vn để được tư vấn và cung cấp kiến thức liên quan.
