Chào các bạn! Hôm nay mình sẽ chia sẻ với các bạn về một loại thuốc quý từ biển cả – đó chính là Củ gấu biển, còn được gọi là Hương phụ biển. Hãy cùng mình khám phá về loại cây độc đáo này nhé!
Nhận biết Củ gấu biển (Hương phụ biển)
Củ gấu biển, hay còn được biết đến với tên gọi khác là hải hương phụ, hay hương phụ biển (Cyperus stoloniferus Retz) thuộc họ Cói (Cyperaceae). Hương phụ biển phổ biến ở các vùng duyên hải tại Việt Nam, như Móng Cái (Quảng Ninh), Tiền Hải (Thái Bình), Hải Hậu (Nam Định)… Trước đây, cách đây hơn 60 năm, hương phụ được thu hái chủ yếu từ cây hương phụ vườn (Cyperus rotundus L.), cùng họ. Hiện nay, hương phụ biển được coi là nguồn dược liệu hương phụ dồi dào hiện hữu ở Việt Nam. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, cần tiến hành chế biến bằng cách giã, tán củ hương phụ biển với vỏ trấu hoặc dùng máy xát để loại bỏ rễ phụ và làm sạch lớp vỏ ngoài rồi đem chích với các phụ liệu: gừng, giấm, rượu, muối để có hương phụ nhất chế, nhị chế, tứ chế hoặc thất chế.
Các tác dụng của Củ gấu biển (Hương phụ biển)
Thân rễ của hương phụ biển chứa tinh dầu, trong đó có cyperen, β-caryophylen, selinen, cyperotundon, cyperolon, caryophylen oxyd, patchoulenon, isopatchoul. Ngoài ra, còn có các hợp chất axít phenol (axít. p. coumaric, axít ferulic, axít vanilic, axít p. hydroxybenzoic), alcaloid, glycosid tim, flavonoid, tanin, protein, vitamin C, chất béo, các loại đường và nhiều nguyên tố vi lượng.
Cao lỏng hương phụ có tác dụng ức chế sự co bóp ruột cô lập của động vật thí nghiệm, làm cho tử cung dịu lại, dù con vật có thai hay không. Đồng thời, nó còn có tác dụng giảm đau và ức chế thần kinh trung ương.
Tinh dầu của củ gấu biển có tác dụng kéo dài thời gian gây ngủ của pentobarbital, tác dụng chống viêm và tác dụng lợi tiểu. Tinh dầu hương phụ còn có tác dụng giống như hormone estrogen, bao gồm cả hương phụ sống và chế. Ngoài ra, nó còn có tác dụng ức chế một số chủng vi khuẩn tụ cầu và lỵ.
Theo YHCT (Y Học Cổ Truyền), củ gấu biển có tác dụng giảm đau, khai uất điều kinh, kiện vị tiêu thực và thanh can hỏa. Nó được sử dụng để trị đau bụng, đau hai bên sườn, sôi bụng, tiết tả, đau bụng kinh nguyệt và bệnh kinh khí hư bạch đới. Liều dùng hàng ngày là 8-12g, có thể dạng thuốc sắc, thuốc bột hoặc thuốc hoàn. Tuy nhiên, người âm hư huyết nhiệt không nên sử dụng.
Một số bài thuốc
- Củ gấu biển chữa đau dạ dày, ợ hơi, nôn ra nước trong: hương phụ, cao lương khương (riềng), mỗi thứ 12g hoặc hương phụ, cảnh khương, mộc hương, mỗi vị 3g, khương bán hạ 10g, dùng dạng bột.
- Củ gấu biển chữa tiêu hóa kém, bụng đầy trướng: hương phụ 20g, hậu phác nam, trần bì, chỉ xác, mỗi vị 12g, nam mộc hương 16g, sắc uống.
- Củ gấu biển chữa kinh nguyệt không đều, thấy kinh đau bụng, khó sinh nở, khí hư bạch đới: hương phụ, bạch đồng nữ, ngải cứu, ích mẫu, mỗi vị 8-10g. Sắc uống.
- Củ gấu biển chữa chậm kinh, đau bụng dưới: hương phụ 5g, đương quy, bạch thược, mỗi vị 10g, xuyên khung 5g, ô dược 7g, ngải diệp 3g. Sắc uống.
- Củ gấu biển chữa băng huyết, rong kinh: hương phụ sao đen, tán bột, mỗi lần uống 6g, ngày 2 lần, có thể kèm theo tông lư thán (bẹ cây móc, sao đen), chiêu với nước cơm.
- Củ gấu biển chữa kinh sớm, màu thẫm, do huyết nhiệt: hương phụ tứ chế, ngưu tất, mỗi vị 12g, cỏ nhọ nồi, rau má tươi, mỗi vị 30g, sinh địa, ích mẫu, mỗi vị 16g, cỏ roi ngựa 25g.
Đó là một số bài thuốc hay sử dụng từ củ gấu biển. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp ích cho bạn trong việc chăm sóc sức khỏe. Đừng quên truy cập www.lrc-hueuni.edu.vn để tìm hiểu thêm nhiều thông tin hữu ích khác nhé!
Nguồn: Bệnh viện Nguyễn Tri Phương – Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
