Hương nhu tía – một loại cây cỏ quen thuộc trong đời sống người dân Việt Nam. Có thể nói, chúng ta đã “quen thuộc” với các công dụng của Hương nhu: giải cảm cúm, nuôi mái tóc dài thơm cho người con gái,… Tuy nhiên, trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về Hương nhu tía – loại cây có những đặc điểm và công dụng riêng biệt.
Hương nhu tía là gì?
Hương nhu tía, hay còn được gọi là É tía, có tên khoa học là Ocimum sanctum L., thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae). Đây là một loại cây thân thảo nhỏ, sống hàng năm hoặc có thể lâu hơn. Với chiều cao trung bình dưới 1m, thân và cành của Hương nhu tía có màu đỏ tía, có lông. Lá của cây mọc đối, thuôn hình mác hoặc hình trứng, màu nâu đỏ, có cuống khá dài. Hoa có màu tím, mọc thành bông xim co ở đầu cành và có mùi thơm dễ chịu.
Phân bố
Hương nhu tía thông thường mọc hoang khắp nơi hoặc được trồng trong vườn nhà để làm thuốc. Trên thế giới, nó được trồng nhiều ở Ấn Độ, Thái Lan, Campuchia, Philippines,… với mục đích lấy tinh dầu và làm hương liệu. Cây thích khí hậu nhiệt đới nóng và ẩm, với nhiệt độ trung bình khoảng 25 – 30 độ C và lượng mưa từ 1800 – 2600 mm/năm. Ở các vùng núi cao có khí hậu cận nhiệt đới và lạnh, không thấy trồng Hương nhu tía.
Công dụng
Thành phần hóa học trong dược liệu
Tinh dầu là thành phần quan trọng nhất trong Hương nhu tía. Chứa ít nhất 0,5% tinh dầu, với thành phần chính là eugenol (trên 70%), methyleugenol (trên 12%) và β-caryophylen. Ngoài ra, Hương nhu tía cũng chứa các hợp chất thuộc nhóm flavonoid như apigenin, luteolin, orientin,… và các hợp chất thuộc nhóm polyphenol như acid galic, acid protocatechic, acid rosmarinic,…
Tác dụng dược lý của Hương nhu tía
Hương nhu tía có nhiều tác dụng đối với sức khỏe như:
- Chống viêm
- Bảo vệ gan
- Chống khối u
- Hạ lipid máu
Tác dụng của Hương nhu tía theo Y học cổ truyền
Theo Đông y, Hương nhu tía có vị cay, tính ấm và có những công dụng sau:
- Làm ra mồ hôi, giải cảm
- Trừ hơi nắng, thời tiết nhiều ẩm thấp của mùa hè
- Chữa cảm nắng, nhức đầu
- Trị đau bụng, đi ngoài
- Chữa tức ngực
- Chữa nôn mửa
- Trị chuột rút
- Trị phù thũng ứ nước
- Chữa hôi miệng
Cách dùng và bảo quản
Hương nhu tía có thể dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc nước xông, dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác. Liều lượng thường là 50 – 100g nước xông hoặc 6 – 12g nước sắc mỗi ngày.
Bảo quản Hương nhu tía nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời chiếu vào để đảm bảo chất lượng dược liệu.
Một số bài thuốc từ Hương nhu tía
Hương nhu tía cũng được sử dụng trong một số bài thuốc để chữa các bệnh như nóng sốt do mắc mưa, nắng, gió lạnh, ho nhiều đờm đặc, chậm mọc tóc, hôi miệng,…
Lưu ý
- Những người hay ra nhiều mồ hôi không nên dùng Hương nhu tía.
- Cần phân biệt Hương nhu tía và Hương nhu trắng. Hương nhu trắng thường cao hơn Hương nhu tía, lá mọc đối và có lông trên gân chính. Hương nhu trắng có hàm lượng tinh dầu cao hơn nên không thích hợp để dùng làm thuốc.
Hương nhu tía là một loại cây thuốc dễ trồng và dễ sử dụng. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả cũng như an toàn, người dùng nên tham khảo ý kiến từ chuyên gia. Đừng ngần ngại liên hệ với YouMed để được tư vấn chính xác nhất.
Hãy trân trọng và tận dụng công dụng của Hương nhu tía trong vườn nhà để chăm sóc sức khỏe của bạn và gia đình!
