Thời gian gần đây, cộng đồng đang tạo ra nhiều tranh cãi xoay quanh dược liệu Khúng khéng và tác dụng của nó trong việc giải rượu, thanh nhiệt và bảo vệ gan. Nhiều người tỏ ra hoài nghi và đặt ra câu hỏi “Công dụng thực sự của dược liệu này là gì?” và “Liệu nó có thực sự tốt cho gan không?”. Để rõ ràng hơn về thông tin này, hãy tham khảo bài viết dưới đây.
1. Khúng khéng là cây gì?
Tên gọi khác: Chỉ cụ, Vạn thọ, nho khô Phương Đông…
Tên khoa học: Hovenia dulcis Thunb
Hovenia dulcis chính là nguyên liệu được chiết xuất từ hạt và quả Khúng khéng. Sản phẩm này có dạng bột, màu trắng ngà và chứa hàm lượng dihydromyricetin hơn 98%. Trong suốt hàng nghìn năm, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đã biết đến lợi ích giải rượu, chống say và bảo vệ gan của dược liệu này. Mới đến năm 1955, Khúng khéng mới được phát hiện ở Việt Nam, đặc biệt là ở các tỉnh miền núi Đông Bắc Bộ.
2. Đặc điểm nhận diện dược liệu
Khúng khéng là một loại cây to, có nguồn gốc từ một số vùng ôn đới như Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. Cây này thường mọc ở các thung lũng gần bờ suối và thích ánh sáng. Các đặc điểm nhận diện của cây Khúng khéng gồm:
- Thân cây gỗ cao 10-15cm, vỏ cây màu nâu xám, cành non có lông và lỗ bì.
- Lá mọc so le, phiến lá xoan, nhọn, có răng cưa.
- Hoa có màu trắng hoặc lục nhạt, xuất hiện ở nách lá.
- Quả hình cầu, gần như khô trên một cuống, màu đỏ nhẹ.
- Hạt tròn dẹt, bóng và màu nâu.
3. Tính vị và công năng
- Tính vị: Khúng khéng có vị ngọt và hơi chát.
- Công năng: Có tác dụng tiêu khát, nhuận tràng, lợi tiểu và giải độc.
4. Thành phần hóa học
Các nghiên cứu khoa học đã phân tích thành phần hóa học của quả Khúng khéng và phát hiện ra rằng nó chứa các hoạt chất như lipid, protein, acid toàn phần, acid amin, đường khử, chất vô cơ (bao gồm Fe, Ca, Cu, Mn, Zn…) và các chất alkaloid pelorin, ß-carbolin trong hạt, cùng với các saponin triterpenoid trong lá. Khúng khéng cũng có giá trị dinh dưỡng cao do chứa nhiều chất bao gồm đường, protein, vitamin B1, vitamin B2, carotene và các muối khoáng như K, Na, Ca, Magie, Fe…
5. Khúng khéng có tác dụng gì? 7 lợi ích bất ngờ cho sức khỏe
Khúng khéng được biết đến là một loại cây chứa nhiều thành phần tốt cho sức khỏe. Dược liệu này mang đến những công dụng sau:
5.1. Bảo vệ gan
Trong Khúng khéng, có chứa các thành phần như dihydromyricetin, flavonoid và các triterpenoid đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ gan. Ngoài ra, dịch chiết từ hạt Khúng khéng cũng có tác dụng bảo vệ gan bằng cách làm giảm mức men gan như AST, ALT. Thảo dược này còn được biết đến với tác dụng tăng chuyển hóa rượu tại gan, giúp phòng ngừa say rượu và hạn chế tác nhân gây hại cho gan khi uống rượu.
5.2. Tác dụng chống oxy hóa
Theo nghiên cứu của Viện Sinh học và Công nghệ Sinh học Hàn Quốc, quả Khúng khéng đã được chứng minh có khả năng bảo vệ hệ thần kinh khỏi tác nhân gây độc glutamat. Các chất catechin và afzelechin trong Khúng khéng cũng được cho là có khả năng bảo vệ thần kinh bằng cách loại bỏ gốc tự do.
5.3. Hạ đường huyết
Một nghiên cứu đã chứng minh rằng dịch chiết của Khúng khéng có thể giảm đường huyết ở người mẫu tiểu đường bằng alloxan.
5.4. Tăng cường hệ miễn dịch cơ thể
Các hoạt chất polysaccharid trong cuống của Khúng khéng đã được chứng minh có khả năng tăng cường hoạt động thực bào, sản xuất oxit nitric và hoạt động axit phosphatase của các đại thực bào phúc mạc. Điều này cho thấy Khúng khéng có thể giúp cân bằng hệ miễn dịch.
5.5. Chống dị ứng
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng 4 hợp chất saponin trong Khúng khéng có tác dụng kháng histamine từ tế bào màng bụng của chuột.
5.6. Tăng cường hoạt động thể chất
Việc sử dụng dịch chiết từ cuống Khúng khéng đã cho thấy kết quả tăng cường hoạt động thể chất và giảm mệt mỏi.
5.7. Khúng khéng chống say và giải rượu
Nghiên cứu đã chứng minh rằng dịch chiết từ Khúng khéng giúp giảm nồng độ cồn trong máu sau 0,5 – 3 giờ uống. Các nhà khoa học đã tìm ra thành phần ampelopsin (DHM – dihydromyricetin), hoạt chất có tác dụng làm giảm tác động của cồn lên hệ thần kinh. Ampelopsin ngăn chặn tình trạng tăng cường dẫn truyền xung đột thần kinh do cồn gây ra và giảm sự hấp thụ của cồn trong hệ tiêu hóa, từ đó cải thiện các triệu chứng do say rượu gây ra như đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn…
Ngoài ra, Khúng khéng còn có tác dụng chữa bệnh thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu hóa, giảm sốt, giảm triệu chứng nhiệt miệng, mồ hôi trộm, rôm sảy ở trẻ nhỏ.
6. Chiết xuất Khúng khéng – Hỗ trợ bảo vệ và phục hồi tổn thương gan
Khúng khéng được coi là một “thần dược” trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, bảo vệ gan, thanh nhiệt và giải độc. Có nhiều nghiên cứu đã được thực hiện để khám phá công dụng này, sau đây là các thông tin liên quan:
6.1. Ngăn ngừa tổn thương gan do rượu
Theo Healthline, Y học Trung Quốc đã sử dụng khúng khéng và các loại thảo dược khác để điều trị các bệnh về gan. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng nước trái cây và giấm lên men từ Khúng khéng có thể làm giảm tổn thương gan do rượu ở chuột. Một nghiên cứu khác cũng ghi nhận rằng một liều chiết xuất Khúng khéng có thể bảo vệ chuột khỏi tổn thương gan do rượu và tăng cường hoạt động chống oxi hóa trong gan.
6.2. Giải độc gan
Theo các nghiên cứu tại Hàn Quốc, Khúng khéng có khả năng tăng nồng độ glutathione nội sinh, một chất chống oxi mạnh trong cơ thể. Glutathione có tác dụng giải độc cơ thể thông qua gan bằng cách kết hợp với các chất độc trong gan, chuyển hóa chúng và loại bỏ khỏi cơ thể. Ngoài ra, hoạt chất ampelopsin trong Khúng khéng cũng tăng cường glutathione nội sinh, giúp chuyển hóa các chất độc trong gan diễn ra mạnh mẽ và cải thiện sức khỏe gan.
6.3. Bảo vệ gan
Nghiên cứu của Đại học Y Bắc Kinh cho thấy hoạt chất ampelopsin trong Khúng khéng tăng cường hoạt động của enzyme gan, đặc biệt là hoạt tính của enzyme ADH và ALDH. Đây là hai loại enzyme do gan sản sinh để chuyển hóa cồn (chất độc trong rượu) thành chất không hoặc ít độc. Ngoài ra, Khúng khéng còn có tác dụng bảo vệ gan khi bị tổn thương bởi các chất độc hóa học như CCl4, ngộ độc gan do paracetamol. Các nghiên cứu đã chứng minh sự bảo vệ gan của Khúng khéng bằng cách giảm các chỉ số ALT, AST, giảm viêm và hoại tử tế bào gan.
6.4. Ngăn ngừa hình thành gan nhiễm mỡ
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng Khúng khéng trong 6 tuần liên tục có tác dụng ngăn ngừa sự hình thành mỡ trong gan. Đồng thời, nó cũng giảm đáng kể lượng triglyceride huyết thanh và các chỉ số men gan như ALT, AST…
6.5. Hỗ trợ điều trị viêm gan virus C
Một nghiên cứu năm 2007 đã chỉ ra rằng Khúng khéng có thể ngăn ngừa tổn thương gan do viêm gan C. Nghiên cứu được thực hiện trên chuột nhiễm viêm gan C và ghi nhận kết quả giảm xơ hóa và hoại tử ở gan.
6.6. Ngăn ngừa xơ gan
Nghiên cứu của Luo và Xianjuan Kou đã chỉ ra rằng việc sử dụng chiết xuất Khúng khéng có thể ngăn ngừa xơ gan bằng cách ức chế sự tạo thành collagen ở gan. Ngoài ra, Khúng khéng còn có khả năng ức chế sự tân tạo mạch, ngăn chặn tế bào ung thư xâm nhập vào gan. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy việc sử dụng cao chiết xuất Khúng khéng với liều 200mg/kg có thể giảm u ác tính tới 45,75%.
7. Báo chí nói về tác dụng của Khúng khéng với gan
Khúng khéng không chỉ được biết đến với công dụng giải rượu mà còn được phát hiện với nhiều công hiệu tốt cho sức khỏe, đặc biệt là gan. Vì vậy, đã có nhiều nghiên cứu khoa học và các bài viết trên báo chí về dược liệu này.
Theo báo điện tử Sức khỏe và đời sống (Bộ Y tế), các nhà khoa học đã phát hiện thành phần như quercetin, alkailoid, saponin và ampelopsin trong chiết xuất Khúng khéng có 3 tác dụng tích cực trong việc bảo vệ và điều trị bệnh gan. Với tác dụng giải rượu, ngăn ngừa tổn thương gan, giải độc gan và ngăn ngừa xơ gan.
Không chỉ riêng Khúng khéng, Kế sữa cũng là một loại dược liệu được nghiên cứu và có tác dụng tốt cho gan. Theo báo điện tử Vietnamnet, silymarin trong Kế sữa là một hoạt chất đã được phát hiện từ lâu và được công nhận là một phương pháp đặc hiệu trong việc điều trị bệnh gan.
8. Các bài thuốc từ Khúng khéng
Trong kinh nghiệm dân gian, quả Khúng khéng thường được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh, bao gồm:
8.1. Bài thuốc giải độc gan, bảo vệ gan
Chuẩn bị: Cuống và quả cạn, 500ml nước sôi, bình giữ nhiệt.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch nguyên liệu thuốc và cho vào bình giữ nhiệt, đổ 500ml nước sôi vào.
- Đợi 30 phút cho thuốc pha ra nước rồi sử dụng.
- Bạn cũng có thể đun 600ml nước với quả Khúng khéng, đun sôi để nguội sử dụng trong ngày.
8.2. Bài thuốc chữa bệnh tiểu đường
Chuẩn bị: Hạt Khúng khéng hoặc bột cao từ hạt.
Cách thực hiện:
- Sử dụng 3-5 hạt Khúng khéng khô hoặc tươi để uống.
- Đối với bột cao khô, hãm với nước ấm 10-15 phút trước khi sử dụng, mỗi lần hãm 7-8g.
- Sử dụng liên tục trong 20-30 ngày để có hiệu quả tốt nhất.
9. Lưu ý khi sử dụng
Dù Khúng khéng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là giúp giải độc rượu và bảo vệ gan, nhưng người dùng cần lưu ý:
- Khúng khéng có thể tương tác với một số loại thuốc kê đơn.
- Phụ nữ mang thai và trẻ em dưới 5 tuổi không nên sử dụng loại dược liệu này để điều trị bệnh.
Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về Khúng khéng, công dụng và cách sử dụng dược liệu này. Để cải thiện sức khỏe gan, bạn có thể tham khảo sản phẩm thảo dược có chứa Khúng khéng, vừa hiệu quả lại an toàn.
Thực hiện bởi www.lrc-hueuni.edu.vn
