Cây Sổ bà – Giải mã bí mật!
Tổng quan về cây Sổ bà
Mô tả về dược liệu
Cây Sổ bà (Dillenia indica L) tên khoa học, thuộc họ Sổ (Dilleniaceae). Cây còn được gọi là Cây sổ, Thiểu biêu. Với vị chua, chát, tình bình, Sổ bà có tác dụng thu liễm và giải độc. Điều này làm cho cây Sổ bà trở thành người bạn đáng tin cậy trong việc chữa ho, sốt, phù thũng và đầy bụng. Bài viết dưới đây sẽ mang đến nhiều thông tin thú vị về loại cây này.
Phân bố, sinh thái
Chi Dillenia L. gồm 1 số loài cây gỗ, phân bố chủ yếu ở vùng nhiệt đới châu Á. Việt Nam hiện có 9 loài, trong đó Sổ bà là loại cây có kích thước lớn so với các loài cùng chi. Cây thường xuất hiện ở Bắc Cạn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Giang, Tuyên Quang, Yên Bái, Hòa Bình và một số tỉnh miền Trung. Cây này thích ánh sáng và có thể chịu một ít bóng, và quả của nó phát triển nhiều. Cây Sổ bà cũng có khả năng tự tái sinh từ hạt, và trong mùa mưa, nhiều cây con xuất hiện quanh gốc của cây mẹ.
Bộ phận dùng
Lá cây Sổ bà có thể thu hái quanh năm, dùng tươi hoặc phơi khô. Ngoài ra, quả, rễ và vỏ cây cũng được sử dụng để chế thuốc.
Hoạt chất chứa trong thảo dược
Theo nhiều nghiên cứu, lá và vỏ cây Sổ bà chứa tannin với hàm lượng lớn, 10% trong vỏ và 90% trong lá. Ngoài ra, cây còn chứa các chất như acid betulinic, betulinaldehyd, botulin và lupeol.
Công dụng của Sổ bà
Theo Đông y, cây Sổ bà có vị chua, chát, tình bình, có tác dụng thu liễm và giải độc. Ngoài việc là loài cây ăn quả, Sổ bà cũng có thể được sử dụng làm thuốc. Dưới đây là các bộ phận được sử dụng như một loại thuốc từ cây Sổ bà:
- Quả: Quả Sổ bà thường được ăn sống hoặc ép lấy nước trộn với đường, sau đó pha thêm nước đun sôi để nguội, tạo thành một thức uống giải khát tuyệt vời. Quả cũng có thể được dùng làm xốt chua, mứt và thuốc ho.
- Lá: Lá Sổ tươi rửa sạch, giã nát thêm nước, và uống chứa có thể chữa trị đái dầm và ngộ độc thức ăn. Lá cũng có thể được phơi khô, sắc lọc với 400ml nước còn lại 100ml, và uống nước sắc thuốc này để chữa ho, sốt, phù thũng và đầy bụng.
Ở Trung Quốc, rễ và vỏ thân cây sổ bà được sử dụng để chữa sốt rét. Ở Ấn Độ, quả được ép lấy nước trộn với đường nấu thành mứt và dùng trong thuốc.
Các bài thuốc có chứa Sổ bà
Điều trị chứng đái dầm và ngộ độc thức ăn
Hiện nay đã có nhiều tình huống gây lo lắng về vấn nạn an toàn thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm đường phố. Các triệu chứng của ngộ độc thức ăn bao gồm nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy, và trong một số trường hợp nặng hơn, người bị ngộ độc có thể gặp tình trạng tím tái, khó thở hoặc thậm chí tử vong. Trong y học dân gian, lá cây Sổ được sử dụng để điều trị nhiều trường hợp ngộ độc nhẹ.
Cách dùng: Sắc nước từ lá Sổ giúp giảm ngộ độc thức ăn nhẹ. Tuy nhiên, cần tránh sử dụng trong trường hợp ngộ độc thức ăn nặng hoặc trong trường hợp ngộ độc chưa rõ nguyên nhân. Ngoài ra, sử dụng nước từ lá cây Sổ cũng có thể cải thiện triệu chứng đái dầm. Cách dùng: Sử dụng 30 – 40 gram lá cây sổ tươi rửa sạch, giã nát và chắt bã lấy nước. Uống nước thuốc này thành 2 lần trong ngày. Sử dụng trong 1 tuần có thể giúp cải thiện triệu chứng.
Điều trị đau bụng, ho, phù thũng và sốt
Phù thũng là tình trạng dịch hoặc nước tích tụ trong cơ thể. Theo Đông y, cây Sổ bà có tác dụng thanh nhiệt và lợi tiểu, do đó cũng có tác dụng điều trị phù thũng.
Cách dùng: Dùng 8 – 16 gram lá Sổ khô sắc chung với 400 ml nước. Khi nước thuốc còn lại 100 ml, tắt bếp và lọc thuốc uống. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể nấu thuốc thành cao và sử dụng dần.
Tìm hiểu thêm: Hạt Bìm bìm biếc: Vị thuốc chữa phù thũng, trừ giun
Cây Sổ bà có nhiều công dụng trong việc điều trị ho, sốt, phù thũng và đầy bụng. Tuy nhiên, giống như nhiều loại thảo dược khác, trước khi sử dụng, bạn nên chú ý đến liều lượng và thời gian sử dụng để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt nhất.
