Cây rau sam: Công dụng và bài thuốc chữa bệnh

Rau sam là một loại cây quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Không chỉ là thực phẩm giàu dinh dưỡng, rau sam còn là một vị thuốc quan trọng trong nhiều bài thuốc Dông y chữa bệnh. Vậy cây rau sam chữa bệnh gì? Hãy cùng tìm hiểu!

Đặc điểm của cây rau sam

Theo Bệnh viện Đa khoa Vinmec, cây rau sam (Portulaca oleracea L.) thuộc họ rau sam (Portulacaceae) còn được gọi là trường thọ thái, mã xỉ hiện, hay mã xỉ thái. Cây có những đặc điểm sau:

• Thân cây màu đỏ tía, trơn nhẵn và mọc bò trên mặt đất với chiều dài trung bình từ 10 – 30cm.

• Lá cây trơn bóng hình bầu dục dài và thường không có cuống, chiều rộng khoảng 8 – 14mm, chiều dài khoảng 1,5 – 2cm. Lá cây mọc theo xu hướng vòng quanh các hoa.

• Hoa không có cuống mọc ở đầu ngọn, nhỏ và có màu vàng tươi.

• Quả cây có hình cầu, chứa nhiều hạt màu đen bóng.

• Rễ cây rau sam có nhiều rễ con dạng sợi và rễ cái. Cây rau sam dễ phát triển và có thể sống ở những nơi đất cứng khô, nghèo dinh dưỡng.

Hầu hết các bộ phận của cây đều được sử dụng làm thuốc, trừ rễ. Dược liệu thường được thu hái vào mùa hè, mùa thu. Thông thường chỉ dùng loại cây sam có thân to và đỏ tươi. Dược liệu sau khi thu hái có thể được dùng tươi hoặc đem phơi khô để sử dụng dần. Các cách chế biến rau sam dùng trong các bài thuốc chữa bệnh như sau:

• Giã nát rau sam với một ít muối, dùng đắp trực tiếp vào vết thương hoặc vắt lấy nước uống.

• Rau sam được rửa sạch, giã nát và đem phơi khô. Dược liệu khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.

• Rau sam dùng ăn có thể nấu cùng các loại rau khác.

Công dụng của cây rau sam

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng cây rau sam chứa nhiều vitamin và khoáng chất như vitamin C, A, acid folic, sắt và choline. Rau sam không chứa chất béo hay cholesterol xấu, do đó được coi là loại rau thanh đạm lý tưởng. Ngoài ra, rau sam còn có tác dụng thải độc tố tốt nhờ nồng độ nước cao (93g nước trong 100g rau sam).

Bài thuốc từ cây rau sam

Cây rau sam được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian để điều trị các bệnh như:

1. Bài thuốc trị giun

• Dùng 50g cây rau sam tươi đã được rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước uống vào buổi tối trước khi đi ngủ hoặc vào buổi sáng. Sau 4 giờ, dùng nước uống mới được ăn nhẹ.

• Người bệnh nên dùng bài thuốc này liên tục trong 3 – 4 ngày để đẩy hết giun ra ngoài theo phân. Đây là phương pháp hiệu quả với giun đũa, giun kim. Lưu ý để đạt hiệu quả cao, nên dùng rau sam tươi vừa được hái.

2. Bài thuốc trị kiết lỵ

• Bài thuốc 1: Dùng 100g cây rau sam khô và 100g cây cỏ sữa, rửa sạch hỗn hợp dược liệu và đun với 400ml nước. Sắc đến còn khoảng 100ml nước thuốc thì dừng, chia làm 2 lần uống trong ngày. Nếu người bệnh có triệu chứng đi ngoài ra máu, thì dùng thêm 20g cỏ nhọ nồi.

• Bài thuốc 2: Dùng 100g cây rau sam đã được rửa sạch, ép lấy nước cốt và thêm 100ml nước, đem đun sôi. Nước thuốc sau khi đun sôi, thêm khoảng 10g mật vào và dùng uống.

3. Bài thuốc trị mụn nhọt

• Dùng 30g rau sam đem rửa sạch, giã nát, đắp lên vùng da bị mụn nhọt và dùng gạc băng để giữ. Thay gạc 2 lần mỗi ngày và duy trì sử dụng trong khoảng 3 ngày để giúp mụn nhọt chín và vỡ ra.

4. Bài thuốc trị chướng bụng

• Dùng 300g rau sam rửa sạch, thái nhỏ và nấu với nước vo gạo nếp để tạo thành dạng canh sệt. Dùng canh này để kích thích nhu động ruột, giảm chướng bụng và phù thũng.

5. Bài thuốc trị tiểu máu, tiểu rắt

• Dùng 300g rau sam đã được rửa sạch, thái nhỏ và nấu canh với rau dền, dùng ăn trong ngày. Sử dụng bài thuốc từ 5 – 7 ngày sẽ giúp giảm triệu chứng tiểu rắt, tiểu buốt và tiểu máu.

6. Bài thuốc trị sốt phát ban, mẩn ngứa

• Dùng khoảng 1 nắm cây rau sam đã được rửa sạch, giã nát và chắt lấy nước uống, phần bã dùng để xoa lên vùng da bị tổn thương. Thực hiện mỗi ngày 1 lần để cải thiện triệu chứng các bệnh lý ngoài da.

7. Bài thuốc trị ngộ độc thuốc

• Dùng khoảng 1 nắm cây rau sam tươi đã được rửa sạch với nước muối pha loãng, xay nhuyễn và chắt lấy nước uống, còn bã dùng để đắp lên rốn.

8. Bài thuốc trị dịch sản hậu ra nhiều

• Dùng 60g rau sam khô sắc lấy nước uống, chia làm 2 lần trong ngày. Trong trường hợp không có rau sam khô, có thể sử dụng 200g rau sam tươi.

9. Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư đại tràng

• Sử dụng bài thuốc gồm 6g cam thảo, 20g các vị thuốc khác như thổ phục linh, bại tương thảo, mã xỉ hiện, kê nội kim, bạch thược và khổ sâm; 6g cam thảo, 4g xạ hương, 12g hồng đằng, 10g các vị thuốc khác như xuyên hậu phác, tam lăng và huyền hồ. Hỗn hợp dược liệu được rửa sạch và sắc lấy nước uống 1 lần mỗi ngày, duy trì sử dụng bài thuốc sẽ giúp giảm triệu chứng bệnh.

Những điều cần lưu ý

Khi sử dụng cây rau sam, cần lưu ý các vấn đề sau:

• Khi dùng rau sam tươi, chỉ nên sử dụng từ 50 – 100 gram mỗi ngày.

• Hạn chế sử dụng rau sam với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, người bị tiêu chảy, kiết lị, người tiền sử mắc bệnh sỏi thận hoặc đang trong quá trình điều trị sỏi thận.

• Khi chế biến, không nấu rau quá lâu để tránh mất đi các chất dinh dưỡng.

• Không chế biến rau chung với thịt ba ba, trứng vịt lộn và thịt rùa để tránh ngộ độc.

Đó là tất cả những thông tin về cây rau sam và các bài thuốc chữa bệnh từ cây rau sam. Lưu ý rằng, trước khi sử dụng cây rau sam hoặc các bài thuốc có chứa cây rau sam, hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ để có những quyết định tốt nhất cho sức khỏe của bạn.

Nguồn: www.lrc-hueuni.edu.vn