Hoàng cầm – www.lrc-hueuni.edu.vn là một loại cây thuốc có rất nhiều tác dụng hữu ích, từ tả phế hỏa, thanh thấp nhiệt, chỉ huyết, thanh thai nhiệt cho đến chữa sốt ho, nhức đầu, ung nhọt, điều kinh, kiết lỵ và nhiều bệnh khác.
Mô tả về hoàng cầm
1. Đặc điểm thực vật
Hoàng cầm là một loại cây thân thảo sống nhiều năm, cao khoảng 20 – 50cm. Phần rễ của cây phình to thành hình chùy, mặt bên ngoài màu vàng sẫm và khi bẻ ra sẽ thấy màu sáng hơn. Thân cây mọc đứng, phân nhánh, hình vuông, nhẵn hoặc có lông ngắn phía ngoài. Lá mọc đối có cuống rất ngắn hoặc không có cuống. Phiến lá hẹp, mép nguyên, chiều dài 1,5 – 4cm, rộng 3 – 10mm. Mặt trên lá có màu xanh sẫm, mặt dưới là màu xanh nhạt. Hoa của cây có màu lam tím, mọc ở đầu cành.
2. Bộ phận được sử dụng
Phần rễ của cây hoàng cầm được sử dụng làm dược liệu.
3. Phân bố
Hoàng cầm sống chủ yếu ở cao nguyên đất vàng, sườn núi hướng về phía mặt trời mọc. Điển hình là ở các tỉnh phía Bắc và Tây Nam Trung Quốc. Ở Việt Nam, cây này được thử nghiệm di thực vào những vùng khí hậu mát.
4. Thu hái và sơ chế
Dược liệu thường được thu hái vào mùa xuân hoặc mùa thu. Rễ cây sau khi đào lên được rửa sạch và phơi khô. Sau đó, bỏ phần vỏ bên ngoài và phơi tiếp cho khô hoàn toàn.
5. Bảo quản
Dược liệu hoàng cầm cần được bảo quản trong túi kín, nơi thông thoáng, tránh ánh nắng trực tiếp và độ ẩm thấp.
6. Thành phần hóa học
Hoàng cầm chứa nhiều thành phần hóa học như baicalein, wogonoside, baicalei, b-sitosterol, skullcapflavone, 7-trihyroxy-6-methoxyflavanone, benzoic acid, wogoside, oroxylin, oroxylin A và wogonin.
Tác dụng của hoàng cầm
Hoàng cầm có tác dụng tả phế hỏa, trừ thấp nhiệt, tiêu cốc, chỉ huyết, an thai, tiết lợi, hạ huyết bệnh và nhiều tác dụng khác. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy hoàng cầm có tác dụng hạ huyết áp, hạ lipid, ức chế nhu động ruột, kháng khuẩn và tăng cường hệ miễn dịch.
Lưu ý khi sử dụng hoàng cầm
Tuy hoàng cầm có nhiều tác dụng hữu ích, nhưng cần lưu ý không sử dụng khi bị tiêu chảy do hàn, hạ tiêu có hàn hay phế có hư nhiệt. Cũng không nên sử dụng hoàng cầm đồng thời với hành sống, mẫu đơn, đơn sa, lê lô. Phụ nữ mang thai hàn hoặc tỳ vị hư hàn cũng không nên sử dụng dược liệu này.
Bài thuốc chữa bệnh từ hoàng cầm
Dược liệu hoàng cầm cũng được sử dụng trong nhiều bài thuốc truyền thống. Dưới đây là một số bài thuốc có sử dụng hoàng cầm:
- Bài thuốc trị đau bụng, kiết lỵ kèm miệng đắng: Sắc hoàng cầm, cam thảo, thược dược và đại táo.
- Bài thuốc chữa phong nhiệt có đàm hay đau ở đầu lông mày: Hoàng cầm và bạch chỉ.
- Bài thuốc chữa nôn ra máu, chảy máu cam: Hoàng cầm.
- Bài thuốc chữa nóng gan gây mờ mắt: Hoàng cầm và đạm đậu vị.
- Bài thuốc trị rong kinh kèm nôn ra máu và chảy máu cam: Hoàng cầm.
- Bài thuốc chữa sau sinh huyết ra nhiều: Hoàng cầm và mạch môn đông.
- Bài thuốc chữa đơn độc, hỏa độc: Hoàng cầm.
- Bài thuốc chữa phế nhiệt sinh ho: Hoàng cầm, liên kiều, chi tử, hạnh nhân, cát cánh, bạc hà, đại hoàng, chỉ xác và cam thảo.
- Bài thuốc trị thai động không yên: Hoàng cầm, thược dược, bạch truật, đương quy và xuyên khung.
- Bài thuốc trị chứng giật mình hay khóc đêm ở trẻ nhỏ: Hoàng cầm và nhân sâm.
Kết luận
Hoàng cầm là một loại cây thuốc có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, cần tìm hiểu thêm về liều lượng và cách sử dụng đúng để đạt hiệu quả tốt nhất. Hãy tận dụng những lợi ích từ hoàng cầm để duy trì sức khỏe và hạnh phúc cho bản thân và gia đình.
Nguồn: www.lrc-hueuni.edu.vn
