Trong y học đông y, tạng Thận được xem là tạng quan trọng nhất trong hệ thống lí luận tạng phủ. Thận đóng vai trò “tiên thiên”, ảnh hưởng trực tiếp đến sức sống toàn thân và liên quan mật thiết đến hệ tiết niệu. Trong bộ môn y học dân tộc, có một vị thuốc đặc biệt chuyên dùng để thải độc cho Thận, đó là Trạch tả.
Giới thiệu về Trạch tả
Trạch tả, còn được gọi là cây mã đề nước, có tên khoa học Alisma plantago-aquatica L. var. orientalis Samuelson, thuộc họ Trạch tả (Alismataceae). Cây này được đặt tên là Trạch tả bởi vì tác dụng thông lợi tiểu tiện rất mạnh của nó, như tát cạn nước đầm ao. Trạch tả thường mọc hoang ở những nơi ẩm ướt như Lào Cai, Lai Châu, Cao Bằng, Lạng Sơn và được trồng làm cây kiểng ở nhiều tỉnh thành khác nhau.
Đặc điểm sinh trưởng và thu hái
Cây Trạch tả cao khoảng 0,3-1m và mọc ở ao và ruộng. Thân rễ của cây có hình dạng trắng, hình cầu hoặc hình con quay, lá mọc ở gốc hình trướng thuôn hoặc lưỡi mác, hoa hợp thành tán, quả bế. Trạch tả được sử dụng làm dược liệu chủ yếu là thân rễ khô (Rhizoma Alismatis). Dược liệu cần được chọn phần thân to, chắc, có màu trắng vàng, nhiều bột.
Công dụng và liều dùng
Trạch tả có vị ngọt nhạt hơi mặn, tính lạnh và có hai công dụng chủ yếu. Thứ nhất là tả hỏa ở hai kinh Can Thận và Trục thủy ở Bàng quang Tam tiêu. Thứ hai là kết hợp với các vị thuốc lợi niệu trừ thấp và thanh nhiệt.
Trạch tả được sử dụng trong các thang thuốc bổ Thận, chữa bệnh thủy thũng trong viêm thận. Liều dùng thông thường là từ 10-30g, có thể dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc kết hợp với các vị thuốc khác. Trạch tả cũng được cho là có thể chữa bệnh sỏi thận và lợi sữa.
Nghiên cứu chứng minh tác dụng của Trạch tả
Trong một số nghiên cứu, trạch tả đã được sử dụng để giảm lượng urea và cholesterol trong máu. Ngoài ra, uống nước sắc từ dược liệu trạch tả cũng đã cho thấy tăng lượng nước tiểu, lượng urea và lượng natri bài tiết.
Kiêng kỵ
Trạch tả không nên được sử dụng cho người âm hư không có thấp nhiệt và Thận hư mắt tối xầm.
Theo y học đông y, Trạch tả có tác dụng lợi tiểu, kiện vị, thanh nhiệt, giảm béo, tiêu thủng, trừ thấp. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia để được dùng thuốc đúng cách và đúng liều lượng.
Nguồn: www.lrc-hueuni.edu.vn
