Diệp hạ châu là gì?
Diệp hạ châu là một loại thực vật thảo mộc có tên khoa học là Phyllanthus urinaria, thuộc họ Phyllanthaceae. Loại cây này được tìm thấy nhiều ở các vùng nhiệt đới châu Á như Việt Nam, Trung Quốc và các đảo Ấn Độ Dương. Diệp hạ châu không chỉ có tên gọi là cây chó đẻ, chó đẻ răng cưa, diệp hạ châu đắng hay cây cau trời mà còn có nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, đặc biệt là các bệnh liên quan đến gan và tiểu đường.
Tác dụng của diệp hạ châu đối với sức khoẻ
Theo Đông y, diệp hạ châu có vị ngọt đắng, tính mát, quy kinh can và phế, có tác dụng tiêu độc, sát trùng, giảm viêm, tán ứ, lưu thông huyết mạch và lợi tiểu. Dưới đây là một số tác dụng cụ thể của diệp hạ châu đối với sức khoẻ:
Hỗ trợ bệnh tiểu đường
Theo một nghiên cứu trên chuột cống vào năm 2010, diệp hạ châu có khả năng giúp giảm lượng đường trong máu lúc đói và ngăn ngừa sự tăng đột biến của đường huyết. Một nghiên cứu khác vào năm 2012 cũng chỉ ra hoạt tính chống đái tháo đường mạnh mẽ của diệp hạ châu. Vì vậy, diệp hạ châu rất có ích trong việc duy trì lượng đường huyết ở mức ổn định.
Ngăn ngừa lở loét, chữa các bệnh dạ dày
Một nghiên cứu vào năm 2017 đã chỉ ra khả năng làm giảm vết loét dạ dày của diệp hạ châu thông qua cơ chế làm giảm tiết acid dạ dày. Đồng thời, tác dụng chống viêm mạnh mẽ của diệp hạ châu cũng sẽ góp phần cải thiện tình trạng viêm loét dạ dày. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu trên người để khẳng định hiệu quả điều trị loét dạ dày của diệp hạ châu.
Điều trị đường tiêu hoá, kích thích ăn ngon miệng
Diệp hạ châu có tác dụng kích thích tiêu hóa, ăn ngon miệng, kích thích trung tiện. Nhiều dân tộc trên thế giới đã sử dụng diệp hạ châu để trị chứng đau dạ dày, rối loạn tiêu hóa và nhiều bệnh khác liên quan đến đường tiêu hoá.
Chống oxy hoá và bảo vệ gan
Các nghiên cứu khoa học cho thấy diệp hạ châu có khả năng bảo vệ và điều trị các bệnh về gan. Diệp hạ châu được chứng minh có tác dụng bảo vệ gan khỏi độc tính của hoạt chất giảm đau acetaminophen. Hoạt chất Phyllanthin trong cây diệp hạ châu giúp bảo vệ gan tránh tác dụng oxy hoá của ethanol. Các nghiên cứu cũng chỉ ra khả năng chống oxy hoá mạnh mẽ của diệp hạ châu và hoạt động chống lại tổn thương gan gây ra bởi các gốc oxy hoá tự do. Vì vậy, diệp hạ châu có thể là lựa chọn tốt cho việc bảo vệ gan và chống oxy hoá.
Chống viêm
Nghiên cứu trên chuột và chuột cống đã chứng minh rằng diệp hạ châu có tác dụng chống viêm tương đương với một số loại thuốc giảm đau như ibuprofen. Chất chống viêm có trong diệp hạ châu giúp giảm viêm và làm giảm triệu chứng viêm hiệu quả.
Điều trị các bệnh nhiễm trùng
Diệp hạ châu có khả năng kháng khuẩn chống lại vi khuẩn H.pylori, nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày tá tràng. Các chất trong diệp hạ châu ức chế sự bám dính và xâm nhập của H.pylori vào các biểu mô dạ dày, từ đó hạn chế sự sinh trưởng và phát triển của chúng trong đường tiêu hoá.
Lợi tiểu
Diệp hạ châu có tác dụng lợi tiểu, giúp thúc đẩy bài tiết nước và muối qua thận. Điều này có thể hỗ trợ trong việc điều trị tăng huyết áp và một số bệnh lý khác.
Ngăn ngừa sỏi đường tiết niệu
Nghiên cứu gần đây đã chỉ ra khả năng làm giảm kích thước sỏi đường tiết niệu từ cây diệp hạ châu. Diệp hạ châu có tác dụng làm giảm sự kết tụ tinh thể, thay đổi cấu trúc và thành phần của sỏi. Điều này giúp phòng ngừa và loại bỏ sỏi đường tiết niệu.
Cách dùng và liều dùng diệp hạ châu
Theo Dược điển Việt Nam V, diệp hạ châu có thể sử dụng như sau:
- Ngày dùng từ 8g đến 16g, sắc uống.
- Dùng ngoài: lấy cây tươi giã nát, đắp vào chỗ lở loét hoặc vết thương do côn trùng cắn.
Tùy thuộc vào loại bệnh cũng như mức độ triệu chứng, liều dùng và cách sử dụng diệp hạ châu có thể thay đổi. Vì vậy, trước khi sử dụng diệp hạ châu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia đồng y.
Các bài thuốc từ diệp hạ châu
Thảo dược diệp hạ châu còn được sử dụng trong nhiều bài thuốc điều trị bệnh theo y học cổ truyền. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến:
- Bài 1: Lấy 1 nắm diệp hạ châu, giã hoặc xay nát với một ít muối, ép nước uống, và bã thì đắp vào chỗ đau. Bài này dùng chữa nhọt độc sưng đau.
- Bài 2: Lấy 1 lượng bằng nhau gồm lá diệp hạ châu, lá thồm lồm và 1 nụ đinh hương. Giã nát tất cả và đắp vào chỗ đau. Bài thuốc này chữa lở loét không liền miệng.
- Chữa suy gan do rượu: Sắc 20 gram diệp hạ châu cùng với 20 gram cam thảo đất. Nước thu được dùng uống hàng ngày.
- Chữa xơ gan cổ trướng: Lấy 100 gram diệp hạ châu sắc với 4 lần nước. Lần đầu sắc với 3 bát nước cho cạn còn 1 bát. Các lần còn lại sắc với 2 bát và lấy nửa bát thuốc. Sau đó, trộn chung thuốc sắc lại với nhau rồi thêm 100 gram đường, đun sôi. Chia thuốc ra làm 6 phần và uống trong ngày. Thời gian điều trị bệnh từ 30 – 40 ngày.
- Chữa viêm gan do vi rút B: Sử dụng 10 gram diệp hạ châu và 5 gram nghệ vàng, sắc nước 3 lần. Lần đầu sắc với 3 bát nước và lấy 1 bát. Lần 2 và 3, sắc với 2 bát và lấy nửa bát. Trộn thuốc lại với nhau và thêm 50 gram đường, đun sôi rồi chia làm 4, uống trong ngày. Sau khi dùng thuốc khoảng 15 ngày, nên đi xét nghiệm lại, nếu triệu chứng bệnh giảm thì ngưng dùng.
Các tác dụng phụ của diệp hạ châu
Diệp hạ châu có tính lương (mát), giúp làm mát và thanh lọc gan. Tuy nhiên, sử dụng quá liều diệp hạ châu trong thời gian dài có thể gây lạnh gan và dẫn đến xơ gan. Ngoài ra, không nên sử dụng diệp hạ châu cho người tỳ vị hư hàn như bị đầy bụng, đại tiện lỏng, khó tiêu hoặc sợ lạnh, vì diệp hạ châu có tính mát và có thể làm tăng tính hàn.
Lưu ý khi sử dụng diệp hạ châu
Mặc dù diệp hạ châu có nhiều tác dụng chữa bệnh và phòng bệnh đã được nghiên cứu và chứng minh, nhưng trước khi sử dụng làm thuốc điều trị bệnh, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia nếu đang trong các tình trạng như đã đái tháo đường, rối loạn đông máu, sử dụng thuốc làm loãng máu, chuẩn bị thực hiện phẫu thuật trong vòng hai tuần hoặc đang sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau.
Theo Dược điển Việt Nam V, diệp hạ châu không nên dùng cho phụ nữ mang thai.
Tìm hiểu thêm:
- 11 lợi ích của nhuỵ hoa nghệ tây đối với sức khoẻ, cách uống và lưu ý khi dùng
- Nấm linh chi là gì? 7 tác dụng của nấm linh chi bạn nên biết
- Cao táo gai (Hawthorn) là gì? Lợi ích của cao táo gai đối với sức khỏe
